Μετά από δώδεκα ημέρες στη Γενεύη, ο τελευταίος γύρος συνομιλιών σε μια παγκόσμια συνθήκη πλαστικών (Inc-5.2) κατέληξε με απογοήτευση. Η πλαστική ρύπανση είναι μια σημαντική παγκόσμια απειλή, επηρεάζοντας τόσο το περιβάλλον όσο και την ανθρώπινη υγεία, και η συνθήκη που αποσκοπεί στη διακοπή του 10 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών αποβλήτων που ρέουν στους ωκεανούς της Γης κάθε χρόνο.
Παρά τις δύο εβδομάδες εργασίας, οι κυβερνήσεις απέτυχαν να συμφωνήσουν σε μια πορεία προς τα εμπρός, οδηγώντας μερικούς να καλέσουν τις συνομιλίες μια αποτυχία. Τα προτεινόμενα σχέδια ήταν αδύναμα, βασιζόμενοι σε εθελοντικές υποσχέσεις που δεν θα είχαν λύσει την πλαστική κρίση, αφήνοντας τους εκπροσώπους εξαντλημένους και αβέβαιους για το τι θα ακολουθήσει.
Αλλά αυτό δεν είναι το τέλος.
Οι πολυμερείς διαπραγματεύσεις είναι εγγενώς δύσκολες, αναγκάζοντας τις κυβερνήσεις με διαφορετικά συμφέροντα στο ίδιο τραπέζι για να ακούσουν και να διαπραγματευτούν. Ενώ αυτό το έργο μπορεί να αισθάνεται απομακρυσμένο από τους καθημερινούς αγώνες των ανθρώπων με ρύπανση και απόβλητα, οι συμφωνίες που σφυρηλατούνται σε αυτά τα δωμάτια διαμορφώνουν άμεσα τους εθνικούς νόμους, τους εταιρικούς κανονισμούς και τα παγκόσμια πρότυπα. Αποφασίζουν εάν τα ορυκτά καύσιμα και οι πετροχημικές βιομηχανίες θα πραγματοποιηθούν υπό έλεγχο ή θα επιτρέψουν να συνεχίσουν να πλημμυρίζουν τον κόσμο με πλαστικά που βλάπτουν τα οικοσυστήματα και τις κοινότητες.
Η πλειοψηφία των χωρών συνεχίζει να απαιτεί μια ισχυρή συνθήκη και η ώθηση για δράση αυξάνεται.
Κακοποιούς και ήρωες
Έχει προκύψει ένα γνωστό πρότυπο αντιπολίτευσης, παρόμοιο με τις ετήσιες διαπραγματεύσεις για το κλίμα των Ηνωμένων Εθνών. Με πάνω από το 99% των πλαστικών που προέρχονται από χημικά που προέρχονται από ορυκτά καύσιμα – Οι Πετρολόγοι και η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων πλημμύρισαν τις διαπραγματεύσεις με τους εκπροσώπους ομάδων συμφερόντων. Χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και το Ιράν έσπρωξαν για αδύναμα μέτρα και χρησιμοποιούσαν τακτικές για να καθυστερήσουν τις αποφάσεις.
Ωστόσο, υπήρχαν επίσης ήρωες. Τα μικρά νησιωτικά κράτη, μαζί με πολλούς άλλους, όπως η Κολομβία, ο Καναδάς, ο Παναμά, το Μεξικό, η Χιλή, η Γκάνα, η Νορβηγία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ήταν ισχυροί. Υποστήριξαν για μια συνθήκη βασισμένη στην επιστήμη, τη δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, οι ιθαγενείς ηγέτες και οι κοινότητες της πρώτης γραμμής έφεραν επίσης ισχυρές φωνές στο δωμάτιο, υπενθυμίζοντας στις κυβερνήσεις για τις οποίες αγωνίζονται πραγματικά.
Οι ακτιβιστές διοργανώνουν διαμαρτυρία κατά τις τελευταίες ημέρες των διαπραγματεύσεων των συνθηκών πλαστικών στα γραφεία των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη στις 13 Αυγούστου 2025. Φωτογραφία: AFP
Η μεγαλύτερη εικόνα: Κοιτάζοντας στο Cop30
Ο αγώνας για τη συνθήκη πλαστικών υπογραμμίζει τι διακυβεύεται όταν οι παγκόσμιες κρίσεις πληρούν την παγκόσμια πολιτική: την υγεία του πλανήτη μας και τη συλλογική μας ικανότητα να αντιμετωπίσουμε επείγοντα ζητήματα που κανένα έθνος δεν μπορεί να λύσει μόνο του. Σε λίγους μήνες, Το COP30 στο Belém της Βραζιλίας θα είναι η τελική δοκιμασία για το αν οι χώρες μπορούν να συνεργαστούν για να προστατεύσουν τους ανθρώπους και τον πλανήτη.
Τα πλαστικά και η αλλαγή του κλίματος είναι διασυνδεδεμένα προβλήματα, και τα δύο ριζωμένα σε ορυκτά καύσιμα. Οι ίδιες χώρες και οι εκπρόσωποι ομάδων συμφερόντων που εμποδίζουν τη δράση του κλίματος παρεμποδίζουν επίσης την πρόοδο στα πλαστικά. Η Βραζιλία, ο κεντρικός υπολογιστής COP30, έχει ήδη αντιμετώπισαν κριτική για την παραίτηση από μεγάλους παραγωγούς πετρελαίου κατά τη διάρκεια των συνομιλιών πλαστικών.
Ενώ οι διαπραγματεύσεις της Γενεύης έδειξαν πόσο ισχυρά συμφέροντα μπορούν να σταματήσουν τη δράση, η COP30 πρέπει να αποδείξει ότι οι χώρες μπορούν να δώσουν προτεραιότητα στις κοινότητες και τα οικοσυστήματα για βραχυπρόθεσμα κέρδη. Είναι κάτι περισσότερο από μια σύνοδο κορυφής για το κλίμα. Είναι μια δοκιμή του ίδιου του πολυμερούς. Οι κυβερνήσεις θα αντιμετωπίσουν και πάλι μια επιλογή: στέκεστε με ρυπαίνοντες ή να σταθούν με τους ανθρώπους. Οι ίδιοι κακοποιοί θα φτάσουν με χρήματα και ομάδες συμφερόντων, ενώ οι ήρωες θα φέρουν την επιστήμη, την αλληλεγγύη, τη δικαιοσύνη και τις φωνές από τις κοινότητες που έχουν ήδη επηρεαστεί από την επιδείνωση της κρίσης του κλίματος.
Τον Ιούλιο του 2025, η “Λαϊκή συγκέντρωση” συσπειρώθηκε έξω από το συνεδριακό κέντρο Belém, ζητώντας πραγματική δημόσια συμμετοχή στο COP30. Φωτογραφία: João Paulo Guimarães
Τι έρχεται στη συνέχεια
Το μέλλον της συνθήκης πλαστικών είναι αβέβαιο. Οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να συνεχίσουν την τρέχουσα διαδικασία, να μετακινήσουν τις συνομιλίες αλλού ή ακόμα και να δημιουργήσουν μια νέα συνθήκη. Ωστόσο, ένα πράγμα είναι σαφές: ο κόσμος χρειάζεται μια ισχυρή, εκτελεστή και δίκαιη συνθήκη που προστατεύει την υγεία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον.
Οι κρίσεις για το κλίμα και τα πλαστικά είναι παγκόσμια προβλήματα που απαιτούν παγκόσμια συνεργασία. Είναι σημαντικό όσοι επιδιώκουν να αποδυναμώσουν και να αγνοήσουν τα επιστημονικά στοιχεία να λογοδοτούν. Οι διαπραγματεύσεις της Γενεύης μπορεί να μην ήταν επιτυχημένες, αλλά δεν απέχουν από την αποτυχία. Ο δρόμος προς το Belém είναι τώρα ανοιχτός και ο κόσμος παρακολουθεί.
